Wystawa pokonkursowa Kroszonki opolskie 2020

Zdobienie jaj wielkanocnych było praktykowane na Opolszczyźnie już na początku XIX wieku. Początkowo jajka ozdabiano techniką batikową czyli pisano woskiem po skorupce. Technika rytownicza (drapanie po zabarwionej skorupce ostrym narzędziem) pojawiła się w I połowie XIX wieku. Świadczą o tym choćby zapiski znanego badacza Górnego Śląska Alojzego Hytrka. Pochodzą one co prawda z II połowy XIX wieku, ale ozdabianie jaj techniką rytowniczą musiało być znane już wcześniej. Maria Lipka z Obrowca (ur. 1899) twierdziła, że zdobienie jaj w jej rodzinie było znane co najmniej dwa pokolenia wstecz. Gerda Klimek z Izbicka (ur. 1940) przekazała informację, że jeszcze przed jej narodzinami w rodzinie kultywowano tradycję wykonywania jaj wielkanocnych pięć pokoleń wstecz. Gwałtowny wzrost popularności techniki rytowniczej na Opolszczyźnie nastąpił po II wojnie światowej. Przyczynił się do tego organizowany od 1958 roku wojewódzki konkurs kroszonkarski, w którym uczestniczyły wyłącznie osoby dorosłe, tworzące kroszonki i pisanki. Kroszonki ozdabiała ludność autochtoniczna, pisanki wykonywały natomiast osoby, które przywędrowały na obszar Śląska Opolskiego z Kresów Wschodnich.

Formuła konkursu uległa rozszerzeniu w 1992 roku, kiedy patronat nad imprezą objęło Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, działające w porozumieniu z Ligą Kobiet Polskich. Oprócz przewodu konkursowego muzeum zorganizowało lekcje o obrzędowości wielkanocnej, połączone z działaniami warsztatowymi. Utworzono osobną kategorię uczestników konkursu, przeznaczoną dla dzieci i młodzieży szkolnej. Od 16 lat konkurs jest organizowany przez Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu przy współudziale Oddziału Opolskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Przebieg imprezy jest dokumentowany przez pracowników muzeum. Każdorazowo wykonane prace są prezentowane na wystawie pokonkursowej. W 2016 i 2019 roku Muzeum zorganizowało wystawy mobilne, prezentowane w 9 ośrodkach miejskich i 5 wiejskich na terenie województwa opolskiego. Aktualnie placówka posiada największą w kraju kolekcję jaj wielkanocnych – liczy ona ponad 3000 eksponatów. W 29 edycjach konkursu „Kroszonki Opolskie” wzięło udział około 1750 osób dorosłych oraz 2150 dzieci i młodzieży szkolnej.

W dniach 6 i 7 marca 2020 roku w budynku administracyjnym Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu odbyła się XXIX edycja Wojewódzkiego Konkursu Plastyki Obrzędowej „Kroszonki Opolskie 2020”, który zorganizowany został przez Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu i Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego przy współpracy Oddziału Opolskiego Stowarzyszenia Twórców Ludowych - pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Opolskiego Andrzeja Buły. Wzięło w nim udział 65 osób dorosłych oraz 143 osoby w kategorii: dzieci i młodzież szkolna.

Rekordowa liczba uczestników w tej drugiej kategorii jest wynikiem przeprowadzonych przed konkursem dodatkowych działań wzmacniających, w postaci warsztatów dla 1500 osób. Uczestnicy konkursu dla dzieci i młodzieży zobowiązani byli do przyniesienia ze sobą własnoręcznie wykonanej kroszonki, pisanki, jajka trawionego kwasem lub oklejanki, narzędzia do wykonania prac oraz jajka przygotowanego do zdobienia, natomiast osoby dorosłe obowiązywały te same zasady, z tą tylko różnicą, że miały dostarczyć dwa własnoręcznie ozdobione jaja. W czasie trwania konkursu uczestnicy wykonali jedną pracę, dowolną tradycyjną techniką zdobniczą.