PL
Chałupa z Kamieńca, 1745 przebud. 1797 r.
Według informacji ustnej byłego właściciela chałupa została wybudowana w 1745 roku, przez Antoniego Niesiony, który sprzedał ją w 1798 r. Jakubowi Kottowi. Ten ostatni remontując chałupę, prawdopodobnie ją częściowo przebudował i wówczas mogła być wycięta data na belce podtrzymującej belki stropowe w izbie głównej (1798 r) . Być może pierwotnie budynek był dłuższy; z reguły w takich chałupach sień dzieliła je na dwie połowy, a w tym przypadku sień znajduje się z boku, przy ścianie szczytowej. Jest to budynek szerokofrontowy, półtoratraktowy z sienią, izbą i komorą. Posiada wysoki, dwuspadowy dach kryty słomą na gładko, o szczytach szalowanych pionowo deskami.
Chałupa wyposażona została w obiekty typowe dla gospodarstwa średniozamożnego z połowy XIX wieku. W sieni, za schodami prowadzącymi na strych, znajdują się kamienne żarna obrotowe, w których mełło się mąkę na potrzeby rodziny. Żarna ustawione zostały na prostym, drewnianym stojaku, kamienie zamocowano w odpowiednio wydrążonej podstawie z otworem, którym wysypywała się mąka. W sieni znajdują się liczne przedmioty związane z obróbką lnu i wełny: cierlice do oddzielania włókna od słomy lnianej, gręplarka i grzebień do wełny, motowidła i snowadła, nicielnice – stanowiące element krosna tkackiego, a także sprzęty gospodarcze – prosta sieczkarnia do cięcia słomy, koryto drewniane i stępa do tłuczenia ziarna na kaszę.
EN
Peasant cottage from Kamieniec, 1745, rebuilt 1797
According to the oral information of the former owner, this peasant hut was constructed in 1745 by Antoni Niesiony who sold it in 1798 to Jakub Kott. The latter probably rebuilt the hut while renovating it and then the date 1798 was cut on the beam supporting the joists in the main chamber. Perhaps, at the beginning the building was slightly longer. A hall, as a rule, used to divide this kind of buildings into two parts, and here the hall is to the side at the gable end. The hut was equipped with objects typical of a moderately wealthy farm of 1850s.
In the hall, behind the stairs running to the attic, there is a stone quern in which flour was ground for the family. The quern was placed on a straight wooden rack, the stones were fixed in a properly hollowed wooden base with an opening through which ground flour poured. In the hall, there are numerous objects connected with linen and wool processing, as well as farm equipment: a simple chaff-cutter to cut straw, a wooden feeding-trough, a foot mill for grinding grain for groats.
In the chamber, next to the stove there is a massive bench supported on legs made of ornamentally profiled boards. Free spaces between the bench legs were used for placing watering pots and wooden buckets, and sometimes as a pen for poultry or rabbits.
In the chamber, there was usually one bed which was placed in the corner at the wall opposite the stove – by placing the bed at the wall, it was protected from cold and draughts, especially in poorly heated chambers. The bedcloths are made of white linen, ornamented with blue block pattern carried out in the print technique with the use of wooden stamp-blocks. In order to get more sleeping space, the so called szlabanek was used, that is a bench with a back rest and a chest as a base. During the day, a folded bench was used as a place to sit, and at night, the chest lined with straw was used as an additional sleeping place.
The lard behind the chamber was used as the so called izba wycużna (residential chamber), that is a room for old hosts who handed their farm to their children. By signing the property to their children, they secured a place for themselves in their house (e.g. in lards or other separated parts of the house), or even in a separate house which was most frequently located within the farm. They also had an opportunity to breed animals in some of the farm rooms, as well as cultivate the garden for their own needs.
DE
Bauernhaus aus Kamieniec 1745, umgebaut 1797
Das Objekt ist wahrscheinlich 1798 gebaut worden. Das Datum findet man auf dem Sturz in der Stube. Es gibt noch eine zweite „mündliche“ Theorie, dass das Haus 1745 von Antoni Niesłony gebaut wurde und dann 1798 sollte es an Jakub Kott verkaufen. Von der Seite der Wohnausstattung sieht man die Typische Raumaufteilung für 2. Hälfte 19. Jh. Im Flur befinden sich der Mahlgang oder Handgetriebene Grützemühle und Werkzeug und andere Gegenstände die mit Fertigung des Stoffes aus Leinen und Wolle verbunden sind.
Im Zimmer neben den Ofen steht eine Bank, Eimer und Kannen. Das Bett stand gegenüber des Ofens weil es durch die Wärme, von den Ofen, Schutz vor der kalten Luft, in der Nacht, war. Um mehr Platz zum schlafen zu haben hatten die Bauer eine Schlafbank in der Küche stehen. Am Tage war es Zusammengeklappt und in der Nacht wurde sie auseinander geklappt. Die Kammer neben der Küche war ein „Zimmer“ für die Groβeltern. Wenn eine junge Familie das Haus geerbt hat musste sie ein Zimmer den Groβeltern lebenslänglich garantieren, manchmal wenn der Bauer Reich war, hat junge Familie den Groβeltern einen kleinen haus gebaut. Manchmal hatten sie auch die Möglichkeit einen Garten zu bearbeiten.