Rodem z Kresów. Historie osobiste. Cykl spotkań wspomnieniowych

Muzeum Wsi Opolskiej zaprasza na cykl spotkań wspomnieniowych z osobami pochodzącymi z Kresów Wschodnich II RP lub członkami rodzin o kresowym pochodzeniu, obecnie mieszkańcami Opolszczyzny. Bohaterowie spotkań wspominać będą kresowe miejscowości, życie codzienne, czas wojny i okupacji, przesiedlenie i osadnictwo na Śląsku Opolskim.

Termin: 17 lutego 2024 r., o godz. 11.00

Miejsce: Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, ul. Wrocławska 174

Bohaterką kolejnego spotkania będzie DANUTA SZELIGA

KRESOWIANKA, SYBIRACZKA, AFRYKANKA
DZIECKO TUŁACZE
PREZESKA OPOLSKIEGO KOŁA ZWIĄZKU SYBIRAKÓW
ZASŁUŻONA OBYWATELKA MIASTA OPOLA

DANUTA SZELIGA z d. Żołdak urodziła się 21.04.1939 r. w miejscowości Hajworony koło Chołojowa, w powiecie Radziechów, w województwie tarnopolskim. Dziewięć miesięcy później, już po zajęciu wschodnich terenów II RP przez sowieckiego okupanta, wraz z rodzicami Marią i Bronisławem oraz sześcioletnim bratem Edmundem została deportowana na wschód, w głąb Związku Radzieckiego. Wyjechali pierwszym transportem zesłańców 10 lutego 1940 ze stacji Chołojów. Po miesiącu podróży w towarowym wagonie trafili do obozu w okolicach Archangielska nad Morzem Białym. W tajdze, w prymitywnych warunkach, w głodzie i chłodzie, przetrwali do września 1941 r. Tato pracował przy wyrębie lasu, mama przy obróbce drewna. Małą Danusią opiekował się sześcioletni brat Mundziu. Nadzieja na lepsze, nadzieja na życie przyszła wraz z podpisaniem układu między Polską, a ZSRR (Sikorski – Majski ) 30 lipca oraz po zawarciu umowy wojskowej 14 sierpnia 1941 r. Polacy zostali objęci tzw. amnestią, co oznaczało możliwość opuszczenia miejsc zesłania. Rodzina Danuty wyruszyła jesienią 1941 r. na południe ZSRR, w okolice Taszkientu w Uzbekistanie, tam gdzie tworzyło się Wojsko Polskie pod dowództwem Władysława Andersa. Droga była długa, dłuższa niż z rodzinnego domu na Syberię, pociągiem, tratwą, pieszo. Podczas tej podróży dzieci chorowały, wycieńczony Edmund zmarł w Kosoniu (Uzbekistan) w grudniu 1941 r. Ojciec Bronisław wstąpił do Armii Andersa, a Danuta wraz z matką kontynuowała swą podróż. Trafiła do obozu uchodźczego dla rodzin żołnierzy, i wędrując przez Iran, Indie dotarła w 1942 r. do Afryki, do Tanganiki (dzisiaj Tanzania). Jej mama opiekowała się przez sześć lat grupą dzieci w sierocińcu w Tengeru, nieopodal miasta Arusha, w największym osiedlu w Afryce utworzonym dla polskiej ludności. Tam, po tajdze, znalazła się w środku dżungli, w malowniczej okolicy, u stóp góry Meru. W oddali wznosił się ośnieżony szczyt Kilimandżaro, a w pobliżu rozciągało się jezioro Duluti. W Tengeru przebywała z mamą do 1948 r. Ojciec Bronisław z Angli do Polski powrócił rok wcześniej. Oczywiście nie wrócił do swojego przedwojennego domu w Hojworonach. Tam był już Związek Radziecki. Miejscowa ludność po zakończeniu II wojny światowej została przesiedlona na dawne ziemie niemieckie przyłączone do Polski. Osiedlił się na Śląsku, w Gierszowicach koło Brzegu, gdzie już wcześniej przybyli jego rodzice. Tam też zmierzały z Afryki także Danusia z mamą. Tengeru opuściły pod koniec kwietnia 1948 r. Do Polski dotarły na Świętą Annę, 26 lipca 1948 roku.

„Moja dziecięca przeszłość przepełniona jest bólem, chorobami i głodem. Zamknęła się szczelnie na długie lata w skrytce pamięci. Dopiero w dojrzałym moim życiu, kiedy można już było mówić o tak zwanej nieludzkiej ziemi, Syberii, zaczęłam się dzielić swoimi wspomnieniami z dzieciństwa. Nie chodzi mi o użalanie się nad sobą, ale o to, by współczesne pokolenie dowiedziało się i zapamiętało, co działo się z Polakami deportowanymi w głąb Rosji. To fragment mojego życia, moje świadectwo (…)”

Fragment wspomnień Danuty Szeligi, Opole, 5 stycznia 2024 r.

Więcej o projekcie

Spotkanie organizowane jest w ramach szerszego projektu pn. Rodem z Kresów. Historie osobiste. To nowy projekt realizowany przez Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu przy wsparciu Radia Opole, Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oraz Stowarzyszenia Opolscy Genealodzy. Głównym celem projektu jest prowadzenie badań naukowych i popularno-naukowych, dokumentowanie i popularyzowanie wiedzy o historii i kulturze kresowej.

Pomysł i koordynacja projektu: Magdalena Górniak- Bardzik, Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu

Autorka reportaży: Barbara Tyslik

Projekt zakłada:

• rejestrację wspomnień (audio-wideo) osób pochodzących z Kresów Wschodnich II RP lub członków rodzin o kresowym pochodzeniu, obecnych mieszkańców Opolszczyzny (wspomnienia związane z pochodzeniem kresowym, charakterystyką rodziny, miejscem zamieszkania przed wojną, okresem wojny i okupacji, przesiedleniem i osadnictwem na Śląsku)
• archiwizację nagrań audio-video; utworzenie tzw. archiwum mówionego, czyli zachowanych i nagranych ustnych relacji świadków z przeszłych wydarzeń historycznych widzianych na własne oczy i bazujących na osobistych przeżyciach i opiniach mówiącego
• organizację spotkań wspomnieniowych z osobami pochodzącymi z Kresów Wschodnich II RP lub członkami rodzin o kresowym pochodzeniu, obecnie mieszkańcami Opolszczyzny
• digitalizację i archiwizację osobistych materiałów (fotografii, dokumentów o wartości historycznej)
• realizację przez dziennikarza Radia Opole audycji radiowych – reportaży z udziałem ww. świadków historii w oparciu o materiały udostępnione przez Muzeum, świadków historii i własne nagrania.
• udostępnienie nagrań – emisja na antenie Radia Opola
• udostępnienie informacji o projekcie w sieci – na stronach internetowych Muzeum oraz Radia Opole

Oprac. Magdalena Górniak-Bardzik, Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu