W zakres naukowych zainteresowań Działu Architektury Ludowej wchodzą zagadnienia związane z procesem powstawania obiektów architektonicznych na terenach wiejskich Opolszczyzny – zarówno w kontekście technologicznym, jak i historycznym, etno- graficznym czy wierzeniowym. Pracownicy działu prowadzą badania terenowe, inwentaryzują przykłady budownictwa wiejskiego, pozyskują obiekty architektoniczne lub elementy budowlane, nadzorują merytorycznie prace budowlane w budynkach drewnianych, zgromadzonych w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu. Dział Architektury Ludowej ustala również merytoryczne kryteria aranżacji krajobrazu przyrodniczego na terenach ekspozycyjnych Muzeum Wsi Opolskiej.
W dziale prowadzone są: muzealne księgi inwentarzowe dla zbiorów architektonicznych, katalogi fotografii, nośników cyfrowych i opracowań merytorycznych oraz archiwum naukowe, w którym gromadzone i indeksowane są materiały naukowe sporządzane przez wszystkich pracowników merytorycznych Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu.
Dział Architektury Ludowej zajmuje się także działalnością publicystyczną, edukacyjną i wystawienniczą.
Działalność Naukowa Działu Kultury Materialnej i Folkloru
Dział Kultury Materialnej i Folkloru zajmuje się pozyskiwaniem zabytków oraz problematyką dawnej i współczesnej ludowej kultury materialnej, a także folkloru i sztuki ludowej (historycznej i współczesnej). Działalność działu polega na gromadzeniu dóbr kultury (zabytków i wytworów współczesnych) oraz materiałów dokumentacyjnych, organizacji wystaw, opiece nad ekspozycją stałą (wyposażeniem wnętrz zabytkowych) oraz na upowszechnianiu wiedzy o dziedzictwie kulturowym Śląska. Obiekty zabytkowe pozyskiwane do muzeum są inwentaryzowane, katalogowane i naukowo opracowane (opisane). Rolą działu jest także dbanie o należyte przechowywanie zgromadzonych muzealiów oraz ich konserwacja. Do zadań działu należy też organizowanie i prowadzenie badań naukowych (archiwalnych, bibliograficznych i terenowych) oraz opracowanie wyników tych badań, przygotowanie artykułów naukowych i popularno-naukowych do czasopism, katalogów muzealnych, a także przygotowanie wystaw związanych z dzie-dzictwem kulturowym Śląska Opolskiego. Zadaniem działu jest także udostępnianie zbiorów do celów naukowych i oświatowych (pracownikom instytucji kultury i na-ukowych, studentom i uczniom) oraz prowadzenie wykładów i prelekcji o kulturze ludowej.
Działalność edukacyjna Działu Udostępniania i Edukacji
Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu od początku swej działalności zajmuje się popularyzacją dawnej i współczesnej kultury ludowej regionu w środowisku wychowanków przedszkola oraz dzieci i młodzieży szkolnej. Prowadzona działalność edukacyjna, poprzez bezpośredni kontakt z eksponatami muzealnymi, przybliża ekspozycję oraz ukazuje obraz życia w dawnej wsi śląskiej. Propagując świat wartości kultury tradycyjnej Śląska Opolskiego, poprzez działania kulturalno-oświatowe realizowane w muzeum, należy mieć świadomość, iż zostały one podjęte w ramach pedagogiki muzealnictwa – czyli nauki o wychowaniu, kształceniu i samokształceniu się człowieka w instytucji muzeum1.
1R. Pater, Edukacja muzealna – muzea dla dzieci i młodzieży, Kraków 2016, s. 43.