Muzeum Wsi Opolskiej powołano do życia 14 listopada 1961 r. jako instytucję naukowo-badawczą i oświatową, do zadań której należy w szczególności gromadzenie, konserwacja, naukowe opracowanie i udostępnianie zabytków kultury ludowej Śląska Opolskiego, ze szczególnym uwzględnieniem drewnianego budownictwa ludowego.
Z założenia miało to być muzeum na wolnym powietrzu typu skansenowskiego.
W kwietniu 1966 r Muzeum uzyskało statut i pełną samodzielność jako jednostka autonomiczna o zasięgu regionalnym. Podporządkowana i finansowana początkowo przez Wojewódzką Radę Narodową, potem Urząd Wojewódzki, a obec-nie Urząd Marszałkowski w Opolu.
Podwaliny pod Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu położył już w 1955 r. – Stanisław Bronicz, kierownik Działu Etnografii Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, późniejszy pierwszy dyrektor opolskiego skansenu. Zapoczątkował on w latach 1956-58 wspólnie z Katedrą Etnografii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie penetracje i badania naukowe na Śląsku Opolskim, które doprowadziły do zebrania stosunkowo obfitego materiału dokumentacyjnego i opracowania listy ponad 20 obiektów zabytkowych, wytypowanych w pierwszej kolejności do przeniesienia na teren przyszłego muzeum.
W 1964 roku opracowane zostały „Założenia programowe MWO”, które zakładały docelowo przeniesienie na teren przyszłego muzeum ok. 70 obiektów małej i dużej architektury wiejskiej. W oparciu o te założenia powstał projekt zagospodarowania przestrzennego Muzeum Wsi Opolskiej. Przyznany dla Muzeum teren obejmował obszar 10 ha płaskiego, mało zadrzewionego dawnego poligonu wojskowego we wsi Bierkowice, ok. 6 km od centrum Opola. Teren ten kształtem zbliżony do kwadratu w dużym stopniu wpłynął na opracowany w 1967 r. projekt zagospodarowania przestrzennego muzeum oraz na jego obecny stan i ekspozycję.
Do realizacji zatwierdzono koncepcję takiego sytuowania przenoszonych obiektów, aby grupowały się one z jednej strony w zagrody reprezentatywne dla poszczególnych warstw społeczno-ekonomicznych, z drugiej strony – w większe zespoły przedstawiające subregiony Śląska Opolskiego. Przy wejściu usytuowano w większości obiekty z terenów lewobrzeżnych (południowych), w środku – obiekty z powiatu opolskiego, a od strony północnej – obiekty z terenów prawobrzeżnych (północnych) Śląska Opolskiego. Pierwszym obiektem postawionym na terenie Muzeum w 1967 r. był mały spichlerz pochodzący ze wsi Sternalice z powiatu oleskiego.
Otwarcie muzeum dla zwiedzających nastąpiło 23 września 1970 r. Na terenie muzeum utworzono 9 zagród z regionu: oleskiego, opolskiego oraz będącą w trakcie rekonstrukcji zagrodę kozielsko-raciborską. Zdecydowana większość obiektów w tych zagrodach prezentuje zrębową konstrukcję ścian. Dodatkowe dwie zagrody z regionu nyskiego prezentują konstrukcję słupowo-ryglową, szachulcową. Ponadto w Muzeum znajdują się samodzielnie stojące budynki użyteczności publicznej (kościół, szkoła, wieża, karczma), wolnostojące chałupy o innej formie użytkowania, kuźnia, dwie kapliczki oraz dwa wiatraki. Przy ogrodzonych płotami żerdziowymi i sztachetowymi zagrodach istnieją ogródki kwiatowo-ziołowe i warzywne. Na polu uprawia się dawne uprawy jak len, pasternak, proso i grykę.
